Το πένθος αποτελεί μία σύνθετη συναισθηματική απάντηση στην απώλεια, συνήθως κάποιου σημαντικού άλλου για εμάς. Παράλληλα, μπορεί να προκληθεί από καθοριστικές αλλαγές ζωής όπως το τέλος μιας ρομαντικής σχέσης. Η εμπειρία του πένθους είναι διαφορετική για τον κάθε άνθρωπο, χωρίς να υπάρχει «σωστός» ή «λάθος» τρόπος να πενθήσει κανείς. Συνεπώς, χρειάζεται να δώσουμε χώρο και χρόνο στον εαυτό μας, κατανοώντας τα δικαιώματα του πένθους μας.
- Έχω το δικαίωμα να βιώσω τα δικά μου μοναδικά συναισθήματα: Μπορεί να νιώσω θυμωμένος/η, λυπημένος/η ή μόνος/η, μπορεί να νιώσω τρομοκρατημένος/η ή ανακουφισμένος/η, μπορεί να νιώσω ναρκωμένος/η ή μερικές φορές να μη νιώθω απολύτως τίποτα. Κανένας άλλος δε θα νιώσει ακριβώς ό,τι νιώθω εγώ.
- Έχω το δικαίωμα να μιλήσω για το πένθος μου όποτε νιώσω εγώ την ανάγκη: Όταν χρειάζομαι να μιλήσω, θα βρω κάποιο άτομο που θα με ακούσει και θα με αγαπήσει. Έχω επίσης το δικαίωμα μερικές φορές να μη θέλω να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα, σε κανέναν.
- Έχω το δικαίωμα να δείξω τα συναισθήματα του πένθους μου με το δικό μου τρόπο: Όταν κάποιοι άνθρωποι πληγωθούν, επιλέγουν να κάνουν διάφορα ώστε να νιώσουν καλύτερα για λίγο. Μπορώ κι εγώ να γελάσω και να παίξω. Μπορώ επίσης να θυμώσω και να τσιρίξω. Αυτό δε σημαίνει ότι είμαι κακός/ή· απλά σημαίνει ότι βιώνω δύσκολα συναισθήματα και θέλω βοήθεια με αυτά.
- Έχω το δικαίωμα να χρειάζομαι τη βοήθεια άλλων ατόμων σχετικά με το πένθος μου: Κυρίως τους χρειάζομαι για να εμπεριέχουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα μου (να δώσουν προσοχή σε αυτά που νιώθω και λέω).
- Έχω το δικαίωμα να αναστατωθώ σχετικά με τα φυσιολογικά, καθημερινά προβλήματα: Ίσως να γκρινιάζω και να έχω πρόβλημα στο να τα πάω καλά με άλλους μερικές φορές.
- Έχω το δικαίωμα να χρησιμοποιήσω τις πεποιθήσεις μου για τη θρησκεία μου ως βοήθεια για να αντιμετωπίσω τα συναισθήματα του πένθους μου: Η προσευχή μπορεί να με κάνει να νιώσω καλύτερα και κατά κάποιο τρόπο πιο κοντά στο άτομο που πέθανε.
- Έχω το δικαίωμα να προσπαθήσω να καταλάβω γιατί το άτομο που αγαπούσα πέθανε: Είναι εντάξει αν δεν βρω μια απάντηση. Οι ερωτήσεις του «γιατί» σχετικά με τη ζωή και το θάνατο είναι από τις πιο δύσκολες.
- Έχω το δικαίωμα να σκέφτομαι και να μιλώ για τις αναμνήσεις μου με το άτομο που πέθανε: Μερικές φορές αυτές οι αναμνήσεις είναι ευχάριστες και μερικές φορές δυσάρεστες. Σε κάθε περίπτωση, οι αναμνήσεις αυτές με βοηθούν να κρατώ ζωντανή την αγάπη μου για το άτομο.
- Έχω το δικαίωμα να έχω «εκρήξεις πένθους»: Οι εκρήξεις πένθους είναι ξαφνικά, απροσδόκητα και δυσάρεστα συναισθήματα που με χτυπάνε μερικές φορές, ακόμα και μετά από καιρό μετά την απώλεια. Αυτά τα συναισθήματα μπορούν να είναι πολύ δυνατά, ακόμη και τρομακτικά. Όταν αυτό συμβεί, ίσως νιώσω φόβο να μείνω μόνος/η και να θέλω κάποιον/α κοντά μου.
- Έχω το δικαίωμα να «προχωρήσω» προς το πένθος μου, να το νιώσω και με την πάροδο του χρόνου να έχω μια ειρηνική συνύπαρξη μαζί του: Θα προχωρήσω ζώντας μια καλή, χαρούμενη ζωή, ωστόσο η ζωή και ο θάνατος (απώλεια) του ατόμου που έχασα θα αποτελούν πάντα ένα κομμάτι μου. Πάντα θα μου λείπει.
Προσαρμογή από τον Alan D. Wolfelt, «The Grieving Person’s Bill of Rights».